Schin op Geul Info

Dit artikel is mede tot stand gekomen dankzij de inbreng van dorpsgenoten. Dank hiervoor.

Terug naar juli 2021

Door een aanhoudend buiencomplex boven Duitsland, Limburg en België is de bodem vol­ledig verzadigd, zijn waterbuffers volgelopen, zoekt het water een alternatieve weg naar laaggelegen gebieden en stijgt het waterpeil in de rivieren sterk. In Valkenburg stroomt meer water per seconde voorbij dan op een gewone zomerse dag in de veel grotere Maas. Na de Scheumerbeek kan ook de Geul de grote hoeveelheid water niet meer ver­werken en treedt buiten haar oevers. Het geauto­matiseerde systeem dat de waterstanden monitort, is niet ontworpen voor dit geweld en faalt. 

Dan gaat alles razendsnel. Terwijl het water een weg zoekt door onze tuinen en dorpsstraten, wordt de Graafstraat geblokkeerd door modder van een talud, spoelen bij de houthandel op de Eikenderweg stapels hout weg en verdwijnt het Oostervoetpad grotendeels in het water, met maandenlange afsluiting als gevolg. Talloze woningen en kelders overstromen. Enkele bewoners kunnen hun huisraad nog in veiligheid brengen, anderen moeten machteloos toezien hoe dierbare spullen verloren gaan. Ongeloof en verbijstering zijn zichtbaar in de ogen van veel dorpsgenoten.

Het is indrukwekkend hoe snel veel dorpsgenoten, na te zijn bekomen van de eerste schrik, anderen proberen te helpen. Samen worden meubels verplaatst in de hoop deze droog te houden, zandzakken worden rondgebracht en daar waar de stroom is uitgevallen, proberen buurtbewoners deze te herstellen. Sommigen lopen zelfs tot boven hun middel door het water. Het is een ontroerend en bemoedigend beeld van saamhorigheid en veerkracht in moeilijke omstandigheden. Snel worden hulpacties georganiseerd door brandweerlieden, politieagenten, militairen en vrijwilligers. Er wordt samengewerkt om mens en dier in veiligheid te brengen en schade te beperken. 

Zodra het water begint te zakken, gaan inwoners en hulpverleners aan de slag met het opruimen van modder, puin en andere restanten van de ramp om alles weer leefbaar te maken. Kort daarna wordt een grondige inventarisatie van de schade uitgevoerd en worden schadeclaims ingediend. Enkele woningen zijn tijdelijk onbewoonbaar, waardoor bewoners geruime tijd elders moeten verblijven. De gemeente organiseert bij 't Geboew een verzamelplaats voor spullen die door het water onbruikbaar zijn geworden. Een grote berg vernielde huisraad is de stille getuige van de ramp.

Eén jaar later

In juli 2022 staan mensen op diverse manieren stil bij de gebeurtenissen van een jaar geleden zoals door middel van een druppel-wandelroute, een lampionnentocht en de onthulling van een social sofa in Valkenburg met als thema: watersnood. In de Hanewei worden tafels en stoelen op straat geplaatst om gezamenlijk een kop koffie te drinken. 

Dit gebeurt tussen de woningen die een jaar geleden onder water stonden. Ook op andere locaties delen getroffen dorpsbewoners hun ervaringen met elkaar en wordt er gesproken over de toekomst.

Tot juli 2023

Naast de zorgen voor herhaling is men over het algemeen niet enthousiast over de afhandeling van de schade. Het is vaak lang wach­ten op vergoedingen, die de werkelijk geleden schade niet compen­seren. Het eerder opge­richte actiecomité van bezorgde bewoners wordt vervolgens een stichting met de naam 'Samen tegen Wateroverlast' en richt zich tot overheidsinstanties. Er zijn naast bijeenkomsten onder meer ook gesprekken geweest met het waterschap. De stichting wil voorkomen dat de aandacht voor de overstromingsramp vervaagt en pleit voor ingrijpende en structurele maatregelen om herhaling te vermijden.

(Red:om de volledige verklaring van de stichting StW te lezen, voor de contactgegevens en om u, in­dien gewenst, aan te kunnen melden voor de nieuwsbrief klik hier)

Op 22 mei jongstleden vond er op verzoek van de stichting een bijeenkomst plaats in 't Geboew. Gemeente Valkenburg, het waterschap en stichting Natuurkracht gaven hier een toelichting op hun acties en plannen. Er worden onder andere waterbekkens aangelegd en rioleringen worden waar nodig en mogelijk verbeterd. Ook wordt er gekeken naar hoe het land bewerkt kan worden, rekening houdend met verschillende gewassen en seizoenen, om ervoor te zorgen dat bij hevige regenval het water zoveel mogelijk in de grond kan trekken, in plaats van naar beneden te stromen.

Het Geuldal, een belangrijk natuurlijk gebied, is aangewezen als Natura 2000-gebied wat betekent dat er veel vergunningen nodig zijn voordat er ergens gewerkt kan worden. Een van de projecten die wordt overwogen, is het herstellen van de eeuwenoude graften. Deze structuren zorgden er lange tijd voor dat water niet te snel van de hellingen stroomde.

Bewoners van het risicogebied hebben echter nog geen vertrouwen - zo bleek op de bijeenkomst - dat de verantwoordelijke instanties genoeg doen om herhaling te voorkomen. Enkele aanwezigen vinden dat de regie en daarmee één verantwoordelijk aanspreekpunt ontbreekt. Er wordt vooral geconcludeerd dat het tempo er nog niet echt in zit. "Als morgen dezelfde bui valt, zal het effect hetzelfde zijn", merkt een van de aanwezigen op.

Schade aan 't Geboew

Gemeenschapshuis 't Geboew heeft ook ernstige waterschade opgelopen. De herstelkosten worden geschat op 120.000 tot 150.000 euro. De stichting gemeenschapsvoorzieningen Schin op Geul kan dit bedrag niet opbrengen uit eigen middelen en de schade valt ook niet onder de dekking van de verzekering. Daarom heeft het bestuur een claim ingediend bij het rampenfonds. Op basis van ontvangen offertes is door het fonds een tegemoetkoming van 54.000 euro toegekend. Het bestuur heeft be­zwaar aangetekend tegen de hoogte van het bedrag, maar dat is afgewezen.

Het bestuur heeft vervolgens de gemeente geïnformeerd over deze gang van zaken en heeft via een brief aan burgemeester en wet­houders een gesprek aange­vraagd. Corona, waterschade en hoge energieprij­zen maken de situatie moeilijk. Het bestuur hoopt op steun om de financiële problemen op te lossen en de belangrijke ontmoetingsplek voor jong en oud in ons dorp te behouden.

(Red: klik hier om de volledige ver­klaring van 't Geboew te lezen)

Toekomst

Uit een analyse die door kennisinstituut Deltares is gepresenteerd, blijkt dat wateroverlast in Limburg ook in de toekomst niet altijd te voorkomen is. In het rapport staat dat de provincie en het waterschap wel maatrege­len kunnen treffen om schade en overlast te beperken.

(Red: klik hier om naar de site van Deltares te gaan)

Regionale overheden en de Rijksoverheid hebben op 23 mei jongst­leden samen een plan gepresenteerd om Limburg beter te beschermen tegen wateroverlast. Het plan heet 'Gericht aan de slag'. In dit plan staat onder andere hoe toegewerkt wordt naar oplossingen om de Geul, Roer en de Geleenbeek veiliger te maken, hoe er rekening gehouden kan worden met water bij het ma­ken van plannen voor de openbare ruimte en hoe inwoners zichzelf en hun eigendommen beter kunnen beschermen. Er komt een waar­schuwingssysteem en inwoners kunnen advies op maat krijgen. Het plan neemt ongeveer 15 jaar in beslag, waarbij wordt samengewerkt met Duitsland en België om goede oplossingen te bedenken. Deze onderdelen en de ma­nier waarop met het plan gewerkt wordt, staan in het zogeheten opbouwplan van het gezamenlijke Programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL). 

(Red: klik hier voor het opbouw­plan)

Wat is gepland voor Schin op Geul en wat kunnen we zelf doen?

De overheid, waarbij burgemeester Daan Prevoo het voortouw neemt, wil onder meer tussen 2024 en 2027 beginnen met het afkop­pelen van daken, het verbeteren van de rio­lering en ze wil de stapelmuren langs de Geul in 2024 herstellen. Veel geplande werkzaamheden wach­ten op ontheffing in verband met de Na­tura 2000-status wat het moeil­ijk maakt om concreet te kunnen opsommen welke werkzaamheden wanneer uitgevoerd gaan worden.

Wanneer u zelf actie wilt ondernemen is Natuurkracht, een stichting die mensen kleinschalig kan en wil helpen, een bekend initiatief. Natuurkracht houdt regelmatig spreekuur op Lubosch Land in Ransdaal en nodigt de bewoners van het Geul- en Gulpdal uit om via evenementen, diverse acties en een digitaal platform van elkaar te leren.

(Red: klik hier voor meer informatie over Natuurkracht en het actuele programma)